วิสัยทัศน์อำเภอหว้านใหญ่
การเกษตรยั่งยืน ชุมชนเข็มแข็ง แหล่งท่องเที่ยวชายโขง
คำขวัญอำเภอหว้านใหญ่
เมืองพระพุทธรูปงาช้าง พระปางไสยาสน์
หาดมโนภิรมย์เพลินตา โสภาแก่งกะเบา
ประวัติอำเภอหว้านใหญ่
เมื่อ ปี พ.ศ. 2222 ราษฎรกลุ่มหนึ่งนำโดย ท้าวสีหานาม ท้าวหมาคำ ได้อพยพมาจากเมือง
มหาชัย ดินแดนลาวข้ามแม่น้ำโขงมาถึงหว้านใหญ่ ซึ่งเคยเป็นถิ่นที่อยู่ของกลุ่มชนเผ่าข่าและได้อพยพออกไปเห็นว่ามีทำเลเหมาะสม จึงสร้างบ้านเรือนรอบ ๆ สวนว่านของชาวเผ่าข่าเดิม และเรียกชื่อว่า “ว่านใหญ่” ตามลักษณะของสวนว่านที่มีขนาดใหญ่ และได้เพี้ยนชื่อตามภาษาพูดเป็นภาษาเขียนว่า “หว้านใหญ่” มีฐานะเป็นหมู่บ้านและเป็นตำบลขึ้นการปกครองกับเมืองมุกดาหาร และต่อมาเมื่อเปลี่ยนแปลงรูปแบบการปกครองหัวเมืองจึงได้ไปขึ้นกับอำเภอมุกดาหาร จังหวัดนครพนม
ส่วนที่บ้านพาลุกา ตำบลชะโนด อยู่ภายใต้การปกครองของเมืองมุกดาหาร ต่อมาได้ขอตั้งเป็นเมืองชั้นจัตวา ชื่อว่า “เมืองพาลุกากรภูมิ” แต่ประชาชนชาวพาลุกากรภูมิยังขึ้นกับเมืองมุกดาหารอยู่ ทำให้เมืองพาลุกากรภูมิ จัดเก็บภาษีไม่ได้เป็นอุปสรรคต่อการบริหารเมือง ต่อมาภายหลังการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการปกครองหัวเมืองในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) จึงได้ยุบเมืองพาลุกากรภูมิมีฐานะเป็นเพียงหมู่บ้านหนึ่งสืบต่อมาถึงปัจจุบัน
“หว้านใหญ่” เป็นกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ เมื่อวันที่ 20 กันยายน 2520 ที่ตั้งที่ว่าการ
กิ่งอำเภอตั้งที่ อาคารทรงยุโรปวัดพระศรีมหาโพธิ์ ตำบลหว้านใหญ่ ต่อมาเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม 2535 ได้รับยกฐานะเป็นอำเภอ
อาณาเขต
อาณาเขตอำเภอหว้านใหญ่ ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของจังหวัดมุกดาหาร ติดกับอำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม ชายแดนด้านตะวันออกติดแม่น้ำโขงที่เป็นแม่น้ำสายใยชีวิตสืบสานความสัมพันธ์กับเมืองไซบุรี และเมืองไกสอนพรมวิหาน สปป.ลาว ด้านทิศตะวันตกจดอำเภอดงหลวง และทิศใต้จดอำเภอเมืองมุกดาหาร
ภูมิประเทศ
ภูมิประเทศ เป็นที่ราบลุ่มลาดเอียง จากทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ มีลำห้วยสำคัญคือ ลำห้วยชะโนดและลำห้วยบางทราย เป็นแหล่งน้ำสำคัญไหลออกจากแม่น้ำโขง
ลักษณะภูมิอากาศ 3 ฤดู คือ ฤดูร้อน ฤดูหนาว ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,300 มิลลิเมตร / ปี
- อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 38 องศาเซลเซียส/ปี
- อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย 10 องศาเซลเซียส/ปี